Bệnh viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn phức tạp. Bài viết của Lương y Nguyễn Thành Danh (Dược Bình Đông) chia sẻ phương pháp điều trị hiệu quả, kết hợp Đông – Tây y để kiểm soát viêm và phục hồi vận động bền vững.
1. Viêm khớp dạng thấp – bệnh không chỉ ở khớp mà còn ở toàn thân
Trong suốt nhiều năm theo dõi bệnh nhân tại phòng khám, tôi nhận thấy một điều đáng lo ngại: rất nhiều người nghĩ viêm khớp dạng thấp chỉ là bệnh “đau khớp thông thường”. Thực tế, đây là một bệnh tự miễn mãn tính, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào chính màng hoạt dịch của khớp – lớp lót giúp khớp trơn tru. Khi bị viêm, màng này dày lên, dịch khớp tăng, gây sưng, nóng, đau và cứng khớp.
Căn bệnh này thường khởi phát âm thầm, tiến triển qua nhiều năm. Nếu không điều trị đúng hướng, các khớp có thể bị biến dạng, dính khớp, khiến người bệnh mất khả năng lao động, thậm chí phải sống phụ thuộc. Nhưng điều nguy hiểm hơn là viêm khớp dạng thấp không chỉ ảnh hưởng đến xương khớp, mà còn có thể tác động đến tim, phổi, mạch máu, mắt và da – đúng như những gì y học hiện đại gọi là “bệnh hệ thống”.
2. Mục tiêu điều trị – kiểm soát viêm, bảo tồn khớp, phục hồi vận động
Điều trị viêm khớp dạng thấp không thể chỉ dừng lại ở việc “uống thuốc giảm đau”. Bản chất của bệnh là rối loạn miễn dịch, nên chiến lược điều trị phải hướng đến ba mục tiêu cốt lõi:
- Kiểm soát phản ứng viêm.
- Làm chậm quá trình tổn thương khớp.
- Giúp bệnh nhân duy trì khả năng vận động, sinh hoạt bình thường.
Trong Tây y, bác sĩ thường kết hợp nhiều nhóm thuốc để đạt được ba mục tiêu này, còn trong Đông y, chúng tôi hướng đến phục hồi sự cân bằng khí huyết và tạng phủ, giúp cơ thể tự điều chỉnh lại miễn dịch và phục hồi dần. Cả hai hướng, nếu biết phối hợp hợp lý, đều mang lại hiệu quả tích cực và giảm nguy cơ tàn phế.
3. Phương pháp điều trị Tây y – Kiểm soát triệu chứng và tiến triển bệnh
3.1. Dùng thuốc điều trị
Trong Tây y, thuốc là nền tảng chính của điều trị viêm khớp dạng thấp. Thông thường, bác sĩ sẽ kê kết hợp các nhóm thuốc như:
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Giúp giảm đau, giảm sưng nhanh, cải thiện cứng khớp buổi sáng. Tuy nhiên, nhóm thuốc này không điều trị nguyên nhân mà chỉ giúp người bệnh dễ chịu hơn.
- Corticosteroid: Có tác dụng kháng viêm mạnh, nhưng cần dùng đúng liều và thời gian, vì lạm dụng có thể gây loãng xương, tăng huyết áp hoặc rối loạn chuyển hóa.
- Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Đây là nhóm thuốc quan trọng nhất trong điều trị lâu dài, giúp làm chậm tổn thương khớp, thậm chí ngăn chặn tiến triển bệnh.
- Thuốc sinh học (Biologic DMARDs): Dành cho trường hợp bệnh nặng hoặc không đáp ứng điều trị thông thường, có khả năng ức chế các protein gây viêm trong cơ thể.
Trong thực hành, việc dùng thuốc phải được bác sĩ chuyên khoa xương khớp theo dõi sát sao. Người bệnh tuyệt đối không nên tự ý ngưng hoặc đổi thuốc, vì có thể gây bùng phát viêm nặng hơn.
3.2. Phẫu thuật – Giải pháp cho giai đoạn nặng
Khi khớp đã biến dạng hoặc mất chức năng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật nội soi, thay khớp nhân tạo hoặc sửa gân, nhằm giúp bệnh nhân phục hồi khả năng vận động. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp sau cùng, và cần chuẩn bị kỹ về thể trạng, dinh dưỡng cũng như phục hồi chức năng sau mổ.
4. Phương pháp điều trị Đông y – Phục hồi từ gốc, cân bằng khí huyết
Trong Đông y, viêm khớp dạng thấp thuộc chứng “Tý chứng” – do phong, hàn, thấp, nhiệt xâm nhập kinh lạc, làm tắc khí huyết, gây đau nhức và sưng khớp. Ngoài ra, can thận hư yếu cũng khiến chính khí suy giảm, tà khí dễ xâm nhập. Vì vậy, muốn điều trị hiệu quả phải vừa khu phong – trừ thấp – thông lạc – bổ can thận.
4.1. Châm cứu và xoa bóp bấm huyệt
Tôi vẫn thường kết hợp châm cứu – điện châm – xoa bóp bấm huyệt cho bệnh nhân, nhất là những trường hợp khớp bị co cứng lâu ngày. Các huyệt vị như Kiên ngung, Khúc trì, Dương trì, Hợp cốc, Túc tam lý… giúp lưu thông khí huyết, giảm sưng đau và phục hồi vận động. Nhiều người sau 10 – 15 buổi đã có thể co duỗi tay chân linh hoạt hơn.
4.2. Bài thuốc cổ truyền gia giảm theo thể bệnh
Tùy theo thể trạng, tôi thường dùng các bài thuốc kinh điển như:
- Độc hoạt tang ký sinh thang – phù hợp với thể phong hàn thấp tý lâu năm, có biểu hiện đau nhức tăng khi trời lạnh, mỏi lưng, chân yếu.
- Quyên tý thang – dùng khi khớp sưng đau, nặng nề, khí huyết ứ trệ.
- Quế chi thược dược tri mẫu thang – dành cho thể thấp nhiệt, sưng nóng đỏ khớp.
Những bài thuốc này có thể gia giảm thêm các vị như Tần giao, Tang ký sinh, Đỗ trọng, Ngưu tất, Phòng phong, Đương quy, giúp hoạt huyết, thông lạc, dưỡng cân cốt. Khi dùng đúng phép, người bệnh không chỉ giảm đau mà còn ăn ngủ tốt, khí sắc tươi, cơ khớp linh hoạt hơn.
5. Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng – Mảnh ghép không thể thiếu
Bất kể điều trị theo hướng Đông hay Tây, vật lý trị liệu vẫn là phần bắt buộc. Người bệnh nên duy trì vận động nhẹ nhàng: co duỗi khớp, đi bộ chậm, ngâm nước ấm, hoặc luyện các bài yoga trị liệu. Những động tác đơn giản này giúp tăng tuần hoàn máu, tránh dính khớp, giảm cứng buổi sáng.
Tôi từng điều trị cho một bệnh nhân nữ 58 tuổi bị viêm khớp gối 10 năm. Sau khi kết hợp bấm huyệt – thuốc thang – ngâm chân thảo dược và tập khớp mỗi sáng, chỉ sau 3 tháng, chị có thể tự đi chợ và làm việc nhà bình thường. Điều đó cho thấy: nếu kiên trì và đúng phương pháp, người bệnh hoàn toàn có thể lấy lại sự dẻo dai.
6. Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hỗ trợ điều trị
Bệnh nhân viêm khớp dạng thấp cần thay đổi lối sống song song với điều trị thuốc.
- Giữ ấm cơ thể, nhất là khi thời tiết lạnh, ẩm.
- Tránh thức khuya, căng thẳng, vì stress làm tăng phản ứng viêm.
- Ăn nhiều rau xanh, cá béo, đậu nành, nghệ, gừng, hạn chế đường, rượu, thịt đỏ.
- Không hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên khớp.
- Khám định kỳ 3 – 6 tháng/lần để điều chỉnh phác đồ phù hợp.
Theo kinh nghiệm lâm sàng, những bệnh nhân giữ tinh thần lạc quan và sinh hoạt điều độ thường đáp ứng điều trị tốt hơn rất nhiều so với người bi quan, ít vận động.
7. Kết hợp giải pháp hỗ trợ từ thảo dược thiên nhiên
Từ triết lý “trị tận gốc – điều hòa cơ thể”, tôi cùng đội ngũ Dược Bình Đông đã nghiên cứu và phát triển sản phẩm Thảo Linh Tiên – một giải pháp hỗ trợ giảm đau nhức, tê mỏi xương khớp, phong thấp và thoái hóa khớp. Sản phẩm này được bào chế từ thảo dược thiên nhiên như Độc hoạt, Tang ký sinh, Đỗ trọng, Ngưu tất, Phòng phong, giúp hoạt huyết, bổ can thận, mạnh gân cốt.
Điểm tôi đánh giá cao là Thảo Linh Tiên an toàn, không gây tác dụng phụ, có thể dùng lâu dài hỗ trợ kiểm soát triệu chứng, đặc biệt phù hợp với người trung niên và cao tuổi muốn cải thiện vận động mà không phụ thuộc vào thuốc giảm đau.
8. Kết luận – Điều trị đúng, kiên trì và toàn diện
Viêm khớp dạng thấp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và sống khỏe mạnh cùng bệnh nếu người bệnh hiểu đúng – điều trị sớm – kiên trì – phối hợp Đông Tây y hợp lý. Mỗi người là một cơ địa riêng, nên phác đồ điều trị phải được cá nhân hóa, tránh tự ý dùng thuốc.
Trong quan điểm của tôi, điều trị viêm khớp dạng thấp không chỉ là chữa bệnh khớp, mà còn là hành trình phục hồi sự cân bằng trong cơ thể và tâm trí. Khi khí huyết lưu thông, can thận được bồi bổ, tâm an, thì xương khớp cũng sẽ dần ổn định.
Thông tin của Lương y Nguyễn Thị Thành Danh
Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh là truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông, giàu kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp
Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.Nguồn Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital
Lương Y Nguyễn Thành Danh 